Ένα ψηφιακό αποθετήριο έργων ελεύθερης σκέψης και έκφρασης, όπου αποκλειστικοί δημιουργοί είναι οι μαθήτριες και οι μαθητές του 11ου ΓΕΛ Ηρακλείου.
Ο Κανών
του Ασκορδαλάκη Μενέλαου Χαράλαμπου, Β2, 2021-22
Όπως είναι γνωστό, η έννοια του χρόνου-φυσικά μιλώντας- έχει ερμηνευτεί και πιστευτεί καθολικά από δύο θεωρίες. Την θεωρία της σχετικότητας, και την θεωρία των χορδών. Κάθε μία από αυτές προτείνει τον χρόνο ως μία διάσταση-στην συγκεκριμένη περίπτωση 10η και 4η ανάλογα- χωρίς όμως κανείς να έχει αμφιβάλλει για την ύπαρξη της συγκεκριμένης έννοιας.
Πρώτη φορά μία τέτοια παρατήρηση πραγματοποιήθηκε κατά την Αναγέννηση. Υπήρξε η αντίληψη από έναν φιλόσοφο, πως ο χρόνος είναι κατασκεύασμα των ωρολογοποιών για να βγάλουν χρήματα. Φυσικά, μία τέτοια πλάνη προαπαιτεί την καθολική γνώση, αλλά και επιρροή που μπορεί κάποιος να έχει στον κόσμο. Όμως, το πρώτο, δεν έχει μπορέσει ακόμα να επιτευχθεί, και κανείς δεν ξέρει αν θα είναι εφικτό μελλοντικά. Όσον αφορά το δεύτερο, δεν μπορώ να φανταστώ ποιος άνθρωπος θα μπορούσε να έχει τέτοια επιρροή πάνω σε τρίτους έτσι ώστε να τους κάνει να πιστέψουν κάτι ίσως τεχνητό, αλλά και να επενδύσουν σε αυτό ταυτόχρονα.
Επομένως, η θεωρία αυτή καταρρίπτεται. Όμως γεννά πολλές σκέψεις. Μπορεί ένας ωρολογοποιός-ή και μια ομάδα αυτών- να μην μπορούσε να καταφέρει κάτι τέτοιο, όμως αυτό δεν αποκλείει την θεωρία του τεχνητού. Σε συζήτηση που έκανα πρόσφατα με έναν φίλο μου πάνω στο ίδιο θέμα, εξέφρασε μια σκέψη, της οποίας η αλήθεια με συντάραξε: «Ο ήλιος δεν δύει για να τελειώσει η μέρα.» Το τέλος μιας ημέρας, ενός λεπτού, ή ενός δευτερολέπτου, έχουν ερμηνείες κατασκευασμένες από την ίδια φύση που έχει πολλές φορές προσπαθήσει να τα διαψεύσει: τον άνθρωπο. Μια δική μας όμως ερμηνεία ενός γεγονότος δεν σημαίνει πως είναι και η σωστή- η αληθινή. Ζούμε σε ένα σύμπαν του οποίου τα άκρα δεν ξέρουμε αν θα βρεθούν, και τότε συνειδητοποιούμε πόσο μικροί είμαστε. Συνειδητοποιούμε πως κανείς δεν νοιάζεται, ή θα μπορούσε να νοιαστεί, για εμάς και τις «μέρες» μας.
Σε ένα σύμπαν πολυδιάστατο και περίπλοκο, υπάρχουν πολλοί κανόνες και κανονισμοί. Πολλές πράξεις και πολυπλοκότητα, που ο μέσος άνθρωπος δεν διανοείται. Από την άλλη, στον κόσμο ενός φιλοσόφου, όπου δεν ισχύουν αυτές οι αρχές των φυσικών, το σύμπαν εξηγείται απλά . Εξηγείται με τρόπο κατανοητό από πολλούς, χωρίς πάντα να είναι σωστός, όμως δεν υπάρχει η όλη αυτή δυσκολία που έχει η φυσική.
Όμως συνεχώς, παντού και πάντα, υπήρχε, υπάρχει και θα υπάρχει ένας κανόνας κοινός. Η συνεχής αλλαγή. Τίποτα δεν μένει σταθερό και στάσιμο. Ένα έμψυχο γεννιέται, μεταβάλλεται σωματικά, πνευματικά, ώσπου φτάσει η στιγμή που δεν μπορεί να μεταβληθεί άλλο. Τότε καταστρέφεται. Ακόμα και τα άψυχα. Εάν πρόκειται για μέταλλο, διαβρώνονται . Αν πρόκειται για αστέρια και αστερισμούς, εκρήγνυνται-καταστρέφονται.
Σε όλα τα άκρα της φύσης, έξω και από το δικό μας οικοσύστημα, υπάρχει ένας κύκλος. Ακόμα και όπου δεν υπάρχει ζωή, κάτι θα δημιουργηθεί, κάτι άλλο θα καταστραφεί. Συνεχώς τα πάντα μεταβάλλονται, για οτιδήποτε και αν μιλάμε.
Αυτομάτως, η έννοια του χρόνου καταρρίπτεται. Εδώ και χιλιετίες, ο χρόνος θεωρούνταν η αιτία της αλλαγής – της «συνέχειας». Τι και αν λοιπόν δεν υπάρχει αυτή η συνέχεια; Τι και αν υπάρχει μόνο ένας κανόνας που δημιουργεί την αρμονία στην φύση, χωρίς να υπάρχει συνέχεια; Μια αλλαγή, ο κανόνας όλων.
Δεν υπάρχει παύση στην μεταβολή των καταστάσεων, των απτών αντικειμένων, της ζωής όπου στο σύμπαν και αν «κοιτάξουμε». Όπως επίσης δεν υπάρχει και η συνέχεια. Χρόνος ονομάζεται «η ακαθόριστη κίνηση της ύπαρξης και των γεγονόυων σε έναν συγκεκριμένο άξονα», όμως η αλλαγή, η διαφορά και η μεταβολή, ποτέ τους δεν ταυτίστηκαν σημασιολογικά με την συνέχεια. Τότε γιατί πρέπει στην συγκεκριμένη περίπτωση;
Η απάντηση είναι πως δεν πρέπει. Και ο μόνος λόγος για την αλήθεια αυτή είναι επειδή δεν ισχύει σήμερα, και ποτέ της δεν ίσχυε. Όπως σε όλες τις καταστάσεις, οι ανθρώπινες ερμηνείες ποικίλουν. Μπορεί όντως ο ήλιος να δύει για να τελειώσει η μέρα, όπως μπορεί και ο χρόνος να κυλάει στον δημιουργημένο από τον άνθρωπο άξονα. Μπορεί όμως και όχι.
Βιοηθική
της Εύας Γιακουμάκη, Α1, 2021-22
Η Βιοηθική είναι ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με προβλήματα που προκύπτουν στην Ιατρική, στη Βιολογία και στην έρευνα με σκοπό την αντιμετώπισή τους. Δημιουργήθηκε εξαιτίας της ραγδαίας βιοτεχνολογικής ανάπτυξης στους τομείς της Ιατρικής, της Βιολογίας και της Βιοϊατρικής.
Ο ορισμός της Βιοηθικής πηγάζει από τις ελληνικές λέξεις «βίος» και «ηθική».
Η επιστήμη αυτή, διερευνά ηθικά ζητήματα και ερωτήματα που αφορούν κυρίως τα δικαιώματα ασθενών, σχέσεις ιατρού-ασθενή και νοσηλευτικού προσωπικού, την έκτρωση, την ανθρώπινη κλωνοποίηση, την ευθανασία, τις μεταμοσχεύσεις, την ευγονία καθώς και άλλα βιοτεχνολογικά και γενετικά θέματα. Τα θέματα που εξετάζει η Βιοηθική είναι εξαιρετικά σοβαρά και θα πρέπει να αντιμετωπίζονται σε διακρατικό επίπεδο, ώστε να μην αποτελέσουν παίγνιο στα χέρια ανεύθυνων και άσχετων με το αντικείμενο ομάδων ούτε, πολύ περισσότερο, αντικείμενο εκμετάλλευσης.
Οι βασικές αρχές της Βιοηθικής είναι:
- Σεβασμός της Αυτονομίας
- Μη βλάβη συνανθρώπου
- Ευεργεσία
- Δικαιοσύνη
Ημέρα Ποίησης
Με αφορμή τη σημερινή Ημέρα της Ποίησης, σας προτείνουμε το παρακάτω ποίημα της Πιλάρ Ροντρίγκες Αράντα που διαβάσαμε και σχολιάσαμε στο μάθημα της Νεοελληνικής Γλώσσας την ημέρα της Γυναίκας.
Φανατισμένη δεν είμαι / No es que quiera obsesionarme
Φανατισμένη δεν είμαι
όμως πότε
θα πάψω πια ν’ ακούω
ειδήσεις παράλογες και βίαιες
(διείσδυση σε όλες τις εγκοπές)
σε όλους
και σε όλες
Πότε
θα πάψω πια να διαβάζω
για γυναικοκτονίες αδιευκρίνιστες
(για ύποπτες μορφές σε καμιόνια μαύρα)
Η ελπίδα σκοτεινιασμένη
Μαύρο το μέλλον
Πότε
θα πάψω πια να πληροφορούμαι
νούμερα και στατιστικές
(Με περισσότερα χρόνια καταδικάζεται ένας κλέφτης
παρά ο φονιάς που σκότωσε τη γυναίκα του
αν υπάρχει υποψία απιστίας)
Πότε
θα πάψω πια να μαθαίνω
λεπτομέρειες των φόνων
(μαχαιρωμένη 57 φορές)
Βιασμένη
Κακοποιημένη
Πότε
θα πάψω πια να εικάζω,
στη σκέψη του βλέμματός τους,
την αθωότητα και την άγνοια
Πότε
θα πάψω πια να πιστεύω
πως γυναίκα σημαίνει απάρνηση
(μη βγαίνεις, μη ντύνεσαι, μην είσαι)
Πως αν τολμήσεις ν’ αντισταθείς
σε υποχρεώνουν σε σιωπή
σε χτυπούν, σε σκοτώνουν
και στο τέλος
σε ενοχοποιούν
Όχι. Φανατισμένη δεν είμαι
όμως πώς
να πάψω πια να σκέφτομαι
πως εκείνοι οι νικηφόροι φονιάδες
(που άντρες δεν λογίζονται)
περπατούν πάνω στην ίδια επιφάνεια
κι αναπνέουν το ίδιο οξυγόνο
Νιώθω πως ένα δάκρυ
θα κυλήσει, μα αντ’ αυτού
μέσα βαθειά, κάτι σκληραίνει
Ο βράχος της πίστης,
λάβα που στερεοποιήθηκε,
ενώ να εκτιναχτεί θα έπρεπε
κι όλα στο διάβα της να τα κάψει
μα τούτο για να γίνει
λίγη τρυφερότητα χρειαζόταν παραπάνω…
Πώς αλλιώς
να αποτινάξω τότε
ετούτη την τραχυμένη απελπισία
για να μη σχίζει τα μέσα μου
όπως έκαναν μ’ εκείνες
Με όλες τους…
Πώς έγινε κι αποξενωθήκαμε
απ’ την ψυχή μας τη συλλογική;
Πότε… πώς…
Για το τι και το πού
αμφιβολία δεν χωρά:
Εδώ και τώρα
εδώ και τώρα
Πότε
θα πάψω πια να νιώθω
πως εδώ και τώρα
δεν μας αξίζουμε.
Πιλάρ Ροντρίγκες Αράντα, Φανατισμένη δεν είμαι
/ No es que quiera obsesionarme
* Η Πιλάρ Ροντρίγκες Αράντα ασχολείται με την τέχνη του βίντεο, είναι ποιήτρια και ακτιβίστρια. Το ποίημά της Φανατισμένη δεν είμαι παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο 3ο Διεθνές Φεστιβάλ Ποίησης Γυναικεία Κραυγή, στις 13.03.2013 στο Instituto Cervantes των Αθηνών.
Η μετάφραση του ποιήματος από τα ισπανικά έγινε από την Έλενα Σταγκουράκη.
Σχολιάσαμε και σημειώνουμε τα παρακάτω:
«…άνδρες δε λογίζονται…»
«Η ποιήτρια κατορθώνει να εκφράσει την απόγνωση από τα τόσα περιστατικά βίας κατά των γυναικών σε όλο τον κόσμο. Συγκινεί και εξοργίζει»
Ζένια Μωραίτη, Β3
«Τα ρητορικά ερωτήματα πότε…, πως …, εκφράζει την αγανάκτηση και την αγωνία όχι μόνο τη δική της αλλά και του αναγνώστη»
«Επίσης, ο μεταφορικός λόγος της ποιήτριας προκαλεί τα συναισθήματα του αναγνώστη»
«Πολλά παραδείγματα εκμετάλλευσης και απαξίωσης του γυναικείου φύλου»
Αγγελική Καρμίρη,Β3
«…αγανάκτηση, φόβος και απόγνωση από τη βία κατά των γυναικών. Πότε… πότε… πότε…. Πως;»
Ιωάννα Λεοντάκη,Β3
«… αδιανόητο ο κλέφτης να τιμωρείται περισσότερο από τον φονιά γυναίκας»
« Στερεότυπα τα ΜΗ για την γυναίκα. Σκληρό η γυναίκα να σημαίνει απάρνηση
(μη βγαίνεις, μη ντύνεσαι, μην είσαι)»
«… έλλειψη κατανόησης από τους άνδρες.»
« Τέτοια άτομα δεν αξίζει να λέγονται άνδρες και να αναπνέουν το ίδιο οξυγόνο με τους υπόλοιπους ανθρώπους»
«Τα παραδείγματα συγκλονίζουν:57 μαχαιριές…»
Κωνσταντίνα Λεοντάκη,Β3
«Με παραστατικό τρόπο η αγωνία και η απόγνωση των γυναικών στη Λατινική Αμερική»
«Δεν είναι η μόνη που έχει αυτές τις σκέψεις»
«Κάνει αίσθηση η επανάληψη του πότε»
Βαγγέλης Σιδερόπουλος,Β3
«Εκμετάλλευση του γυναικείου φύλου. Απογοήτευση και απελπισία»
Εφραίμ Βολιτάκης,Β3
«Ο μεταφορικός λόγος- να αποτινάξω ετούτη την τραχυμένη απελπισία για να μη σχίζει τα μέσα μου- και το α΄ πληθυντικό πρόσωπο τονώνουν το συναίσθημα»
Χάρης Μακράκης,Β3
Την Ημέρα της Ποίησης το Γ7 διαβάζει και στέλνει ένα αντιπολεμικό μήνυμα με το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου «Ειρήνη»
Ειρήνη
Τ’ όνειρο του παιδιού είναι η ειρήνη
Τ’ όνειρο της μάνας είναι η ειρήνη
Τα λόγια της αγάπης κάτω απ’ τα δέντρα
είναι η ειρήνη
Ο πατέρας που γυρνάει τ’ απόβραδο
μ’ ένα φαρδύ χαμόγελο στα μάτια
μ’ ένα ζεμπίλι στα χέρια του γεμάτο φρούτα
και οι σταγόνες του ιδρώτα στο μέτωπό του
είναι όπως οι σταγόνες του σταμνιού
που παγώνει το νερό στο παράθυρο,
είναι η ειρήνη.
Όταν οι ουλές απ’ τις λαβωματιές
κλείνουν στο πρόσωπο του κόσμου
και μες στους λάκκους που ΄σκαψαν οι οβίδες
φυτεύουμε δένδρα
και στις καρδιές που ΄καψε η πυρκαγιά
δένει τα πρώτα της μπουμπούκια η ελπίδα
κι οι νεκροί μπορούν να γείρουν στον πλευρό τους και να κοιμηθούν δίχως παράπονο
ξέροντας πως δεν πήγε το αίμα τους του κάκου,
είναι η ειρήνη.
Ειρήνη είναι η μυρουδιά του φαγητού το βράδυ,
τότε που το σταμάτημα του αυτοκινήτου στο δρόμο
δεν είναι φόβος,
τότε που το χτύπημα στην πόρτα
σημαίνει φίλος,
και το άνοιγμα του παραθύρου κάθε ώρα
σημαίνει ουρανός,
γιορτάζοντας τα μάτια μας
με τις μακρινές καμπάνες των χρωμάτων του,
είναι ειρήνη.
Ειρήνη είναι ένα ποτήρι ζεστό γάλα
κι ένα βιβλίο μπροστά στο παιδί που ξυπνάει,
τότε που τα στάχυα γέρνουν το ‘να στ’ άλλο λέγοντας:
το φως, το φως
και ξεχειλάει η στεφάνη του ορίζοντα φως,
είναι η ειρήνη.
Τότε που οι φυλακές επισκευάζονται να γίνουν βιβλιοθήκες,
τότε που ένα τραγούδι ανεβαίνει από κατώφλι σε κατώφλι τη νύχτα,
τότε που τ’ ανοιξιάτικο φεγγάρι βγαίνει απ’ το σύγνεφο
όπως βγαίνει απ’ το κουρείο της συνοικίας
φρεσκοξυρισμένος ο εργάτης το Σαββατόβραδο,
είναι η ειρήνη.
Τότε που η μέρα που πέρασε,
δεν είναι μια μέρα που χάθηκε,
μα είναι η ρίζα που ανεβάζει τα φύλλα της χαράς μέσα στο βράδυ
κι είναι μια κερδισμένη μέρα κι ένας δίκαιος ύπνος,
που νιώθεις πάλι ο ήλιος να δένει βιαστικά τα κορδόνια του
να κυνηγήσει τη λύπη απ’ τις γωνιές του χρόνου,
είναι η ειρήνη.
Ειρήνη είναι οι θημωνιές των αχτίνων στους κάμπους του καλοκαιριού
είναι τ’ αλφαβητάρι της καλοσύνης στα γόνατα της αυγής.
Όταν λες: αδελφές μου, – όταν λέμε: αύριο θα χτίσουμε.
όταν χτίζουμε και τραγουδάμε,
είναι η ειρήνη.
Τότε που ο θάνατος πιάνει λίγο τόπο στην καρδιά
κι οι καμινάδες δείχνουν με σίγουρα δάχτυλα την ευτυχία,
τότε που το μεγάλο γαρίφαλο του δειλινού
το ίδιο μπορεί να το μυρίσει ο ποιητής κι ο προλετάριος,
είναι η ειρήνη.
Η ειρήνη είναι τα σφιγμένα χέρια των ανθρώπων
είναι το ζεστό ψωμί στο τραπέζι του κόσμου
είναι το χαμόγελο της μάνας
Τίποτ’ άλλο δεν είναι η ειρήνη.
Και τ’ αλέτρια που χαράζουν βαθιές αυλακιές σ’ όλη τη γη,
ένα όνομα μονάχα γράφουν:
Ειρήνη.
Τίποτ’ άλλο. Ειρήνη
Πάνω στις ράγες των στίχων μου
το τραίνο που προχωρεί στο μέλλον
φορτωμένο στάρι και τριαντάφυλλα,
είναι η ειρήνη
Αδέρφια,
μες στην ειρήνη διάπλατα ανασαίνει όλος ο κόσμος
με όλα τα όνειρά μας
Δώστε τα χέρια αδέρφια μου,
αυτό ‘ναι η ειρήνη.
ΑΘΗΝΑ, Γενάρης 1953 Από τη συλλογή Αγρύπνια (1941-1953)